 |
| News |
|
"Gostyń dawny i
niedawny" dostępny w sprzedaży w księgarniach gostyńskich oraz w
redakcji Życia Gostynia. więcej...>>
|
|
Nazwa Czachorowo pojawia się w źródłach historycznych po raz pierwszy w 1337 roku. Wieś należała wówczas do znanej rodziny Awdańców. Od połowy XV wieku jednak jako właściciel tego terenu występował ród Borków Gostyńskich. W dwieście lat później Czachorowo zmieniało właścicieli. Byli nimi kolejno: Radomiccy, Chlebowscy, Goczałkowscy. Ci ostatni mogli być jednak tylko dzierżawcami dóbr. Dokładne dane dotyczące majątku Czachorowo odnoszą się do XIX wieku. W 1840 dobra te kupił Prot Budziszewski, przekazując je w testamencie córce Bronisławie, po mężu Modlibowskiej. Po niej ziemie przejął Stanisław Walenty Modlibowski.
Folwark w Czachorowie - kolejką w pole?
Najwcześniejsze przekazy dotyczące istnienia dworku w majątku Czachorowo sięgają 1716 roku. Wówczas to, na początku XVIII wieku, wymieniono istniejący “dwór, ogród, mielcuch i gorzelnie”. Półtora wieku później dobra rycerskie Czachorowo liczyły 576 hektarów powierzchni, z czego 485 stanowiły grunty orne, 48 przeznaczono na łąki. Nie wiemy, jaki był poziom upraw i hodowli, zachowała się natomiast informacja, że gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła rasy Shorthorn.
U progu pierwszej wojny światowej w majątku Czachorowo zanotowano 100 sztuk koni, 327 krów, 115 świń i 60 owiec. Mimo zniszczeń dokonanych przez pierwszą wojnę światową, gospodarstwo chyba rozwijało się sprawnie. W 1926 roku odnotowuje się w nim elekryczne oświetlenie i ...kolejkę polną! Na czym polegała jej przydatność, jakie spełniała funkcje - tego niestety nie udało mi się ustalić.
Obejście i dworek
Rezydencja rodziny Modlibowskich składała się z usytuowanego we wschodniej części majątku dworu, oficyny i zadrzewionego terenu otaczającego budynki. Główny wjazd do parku, prowadzący aleją kasztanowców, stanowił przedłużenie drogi ze wsi. Część wschodnia parku przeznaczona została pod ogródki działkowe. Znajdują się tam też dwa stawy.
Dość prosto zaprojektowany dwór pochodzi z połowy XIX wieku. Pod koniec stulecia, w 1890 dokonano jego rozbudowy. Po wojnie, nowe władze dokonały koniecznych przeróbek budynku by mógł sprostać, wymaganiom stawianym przez sytuację w PRL. Pierwotnie budynek opracowany był na planie prostokąta, później jednak dobudowano mu lewe skrzydło od pn.-zach strony. Zachowała się tynkowa elewacja ze skutym detalem. Trudno dziś ustalić, co stało się z wyposażeniem dworku. Pochodząca z XIX wieku oficyna została w znacznym stopniu przebudowana. Podobny los spotkał inne dziewiętnastowieczne budynki dawnego folwarku: domy pracowników, oborę, stodołę i ciekawy, duży spichlerz.
Dworek Czartoryskich
Południowa część powiatu gostyńskiego gęsto usiana jest zabytkowymi obiektami. Przykładem typowego domu ziemiańskiego z XIX wieku jest dworek w Przyborowie. 
Miejscowość ta pojawia się w źródłach już na początku XIV wieku, w 1310 roku. Swoją nazwę zawdzięcza pierwszym właścicielom pochodzącym z rodu Awdańców Przyborowskich. Przyborowo często jednak przechodziło “z rąk do rąk”. Kolejnymi właścicielami byli m.in. Pasikoń herbu Wczele (herb używany przez sienkiewiczowskiego Zagłobę), w XVI wieku Rakożdalscy, Małachowscy, Lipscy, w XVIII wieku Gorzeńscy, Suchorzewscy, następnie Szczanieccy i Różnowscy. Po roku 1873 Przyborowo wchodziło w skład majętności Sarbinowo należącej do Czartoryskich.
Żółty dworek
Dworek w Przyborowie nie jest okazały. Zbudowano go prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX wieku. Budynek przebudowano w okresie międzywojennym oraz w latach siedemdziesiątych XX wieku. Mimo tych zmian zachował on jednak typowy wygląd ziemiańskiego dworku: jednokondygnacyjny z poddaszem, murowany z cegły, lecz na podmurówce z kamienia. W czasie II wojny światowej majątek znalazł się prawdopodobnie w rękach niemieckich. Po ucieczce okupantów hitlerowskich dworek nie wrócił do właścicieli. Wkraczająca na ziemie polskie Armia Czerwona wraz oddanym jej “polskimi” władzami PKWN konfiskowała duże majątki ziemskie. W 1945 roku właścicielem obiektu został miejscowy PGR. Dworek stał się jedną z budowli otoczonego oborami podwórza. Po likwidacji PGR nowy właściciel rozpoczął proces renowacji budynku. Dziś odnowiony budynek z pomalowanymi na żółto ścianami znów wygląda pięknie.
Książęce posiadłości - Sarbinowo
Blisko związany z Przyborowem (m.in. poprzez ostatnich właścicieli) jest majątek ziemski w Sarbinowie. Równie wiekowa jest także sama miejscowość. W 1310 roku właścicielem jej był ród Awdańców, a później Górków. Na przełomie XVIII i XIX wieku właścicielami Sarbinowa byli Szczanieccy a od 1873 roku Czartoryscy (m.in. książę August Wilhelm Roman Czartoryski, Adam Czartoryski z Wielkiegoboru, księżna Zofia Czartoryska z Lubomirskich, a po 1923 roku Roman Czartoryski. Łącznie z majątkiem w Przyborowie oraz folwarkiem Włostki powierzchnia majętności wynosiła 916 ha.
Pałac Antoniego Szczanieckiego
Pałac w Sarbinowie jest o wiele większy od posiadłości w Przyborowie. Wzniesiono go prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX wieku dla Antoniego Szczanieckiego. Wokół znajdował się zajmujący powierzchnię ponad 4 ha park krajobrazowy z dwoma stawami. Budynek jest piętrowy ze zdobioną toskańskimi portykami elewacją. Fasada budynku zwrócona na południe wzbogacona jest o cztery kolumny. Na parterze znajdowała się część reprezentacyjna z dwoma salonami. Niestety sarbinowska siedziba Czartoryskich nie miała tyle szczęścia co jej odpowiednik w Przyborowie. Dziś zamiast pięknej budowli “straszy” opustoszała ruina z zabitymi deskami oknami.
100-letni "blok" mieszkalny
Podobnie wygląda też inny zabytkowy obiekt w tej miejscowości – budynek pracowników folwarcznych. Zbudowany ponad 100 lat temu do dziś urzeka opartymi na słupach drewnianymi balkonami, tworzących rodzaj podcienia. Budowla zaprojektowana prawdopodobnie przez Zygmunta Czarneckiego, być może powstała na bazie istniejącego wcześniej obiektu. 
Przeznaczony był dla 16 rodzin pracujących w majątku Sarbinowo. Budynek zbudowano z kamienia i cegły z ciekawym dwukondygnacyjnym poddaszem, nakrytym mansardowym dachem z wysuniętym okapem. Dziś podobnie jak w pałacu, w tym pięknym budynku leżącym tuż przy drodze straszą deski w oknach.
Powiat gostyński posiada wiele wspaniałych starych budowli. Przejeżdżając przez niektóre miejscowości nie zdajemy sobie sprawy, że mijamy ciekawe dworki i pałace.
----------------------------------------------------------------------------
|
|
